Architect Jan Stuyt heeft een grote stempel gedrukt op de voormalige mijnstreek. Stuyt bouwde kerken, scholen, mijnwerkerskolonieën en directeursvilla's.
In totaal bouwde hij zo'n 3500 huizen, daarvan staan er tegenwoordig nog zo'n 1500 overeind.
'Vormgever Heerlen'
Roelof Braad is voorzitter van het Stuytgezelschap, een informele club die de belangstelling voor Jan Stuyt levend probeert te houden, zo vertelt hij in het L1 Cultuurcafe. "Stuyt is dé vormgever van Heerlen. Niet alleen huizen bouwde hij, maar hij ontwierp ook stratenplannen. Hij bepaalde voor een groot gedeelte het aanzicht van veel van de wijken in Parkstad."
Mijnindustrie
Stuyt was een van de eerste Nederlandse architecten die woningen voor arbeiders ging ontwerpen. Nederland had begin twintigste eeuw nog nauwelijks industriegebieden. Stuyt kreeg de opdracht van woningbouwvereniging Ons Limburg om huizen voor de werknemers in de mijnindustrie te bouwen. Niet alleen voor de mijnwerkers, ook voor de directeuren en de beambten.
Braad: "Stuyt introduceerde de tuinstad-gedachte hier in de streek. Huizen met grote tuinen, juist ook in de sociale woningbouw. Bij de villa's waren dat dan grote siertuinen, bij de mijnwerkershuisjes werden dat tuinen waar de bewoners een varken of kippen konden houden, en een moestuintje konden aanleggen. Ook gebruikte hij in de sociale woningbouwelementen die tot die tijd alleen maar bij villa's gebruikt werden. Een wijde deurpost bijvoorbeeld met een boog, een timpaan boven de deur. Stuyt deed dat voor het eerst."
Fotoboek
Om de herinnering aan Stuyt levend te houden, schrijft journalist Emil Holman op dit moment een boek over de betekenis van Stuyt voor de Oostelijke Mijnstreek. Ook zijn er plannen om in Heerlen een Jan Stuythuis in te richten, waarin zijn levensverhaal verteld wordt.
Braad: "Stuyt heeft zo'n veertig wijken gebouwd hier. Op bepaalde plekken wordt goed werk geleverd, als het gaat om het behoud van het erfgoed, op andere plekken juist niet. Slakhorst bijvoorbeeld, in Hoensbroek, was de eerste wijk die Stuyt bouwde. Daar ontstond het model waarop hij de rest van de sociale woningbouw verder heeft ontwikkeld. En juist voor die wijk dreigt de sloopkogel. We doen er alles aan om dat te voorkomen natuurlijk."
Ook is Braad zelf nog onderzoek aan het doen naar wat Stuyt nou precies gebouwd heeft. "Ongeveer 80 procent hebben we in beeld. Maar van veel heel huizen weten we het gewoon niet zeker. Ik ben de archieven nu aan het doorspitten om te kijken wat we nog allemaal boven water kunnen krijgen."
