Advocaat: geen eigen 'waakhond' op Chemelot
17 november, 19:29 • 3 minuten leestijd
Chemelot heeft geen eigen interne 'waakhond' om te controleren of bedrijven zich aan de vergunningen houden. De zestig chemische fabrieken zijn zelf juridisch verantwoordelijk voor het naleven van milieu- en veiligheidsregels.
Dat beeld schetste Chemelot-advocaat Francien Rense vrijdag in de rechtszaal, waar Chemelot Site Permit bv (CSP) de verdachte was.
Loketfunctie
De advocaat stelde dat CSP niet meer is dan een loket dat vooral administreert en coördineert tussen overheden en Chemelot-bedrijven. Er werken slechts vier mensen en die kunnen volgens de advocaat onmogelijk alle vergunningszaken in de gaten houden bij de individuele fabrieken. En het is volgens haar ook niet hun wettelijke taak.
"CSP in niet de waakhond", aldus advocaat Rense. "Chemelot wordt net als andere industrieterreinen door de provincie gecontroleerd."
Doorzettingsmacht
Alleen als het bedrijfsnoodplan in werking treedt bij een ernstig ongeluk heeft Chemelot doorzettingsmacht en kunnen bedrijven gedwongen worden tot bijvoorbeeld het stilleggen van de productie.
Op de website van Chemelot wordt overigens wél gesproken over intern toezicht. "Onderdeel van het interne toezicht is het houden van inspecties bij de bedrijven. Op basis van de volmacht kan CSP, wanneer bedrijven bepaalde wettelijke voorschriften niet naleven, ingrijpen om de tekortkomingen ongedaan te maken", staat daar te lezen.
Medeverantwoordelijk
Het Openbaar Ministerie (OM) eiste eerder op de dag een boete van 7,5 miljoen euro tegen CSP als houder van de koepelvergunning voor het industriecomplex in Sittard-Geleen (en een stukje in Stein). Chemelot Site Permit is volgens het OM medeverantwoordelijk voor zes ongelukken, waar één dode en twee zwaargewonden bij vielen. Vijf miljoen euro van de boete is voorwaardelijk en hoeft Chemelot alleen te betalen als het bedrijf binnen drie jaar weer in de fout gaat, aldus de eis van het OM.
Vrijdag was de achtste dag in het proces tegen vier chemische bedrijven (Sabic, OCI Nitrogen, AnQore, Borealis) en de overkoepelende vergunninghouder Chemelot Site Permit. De incidenten hebben geen direct verband met elkaar, maar door alle ongelukken in één proces te bundelen heeft het OM deze maand nadrukkelijk de veiligheid op het chemiecomplex geagendeerd.
Tegen drie van de vier bedrijven zijn miljoenenboetes geëist, de hoogste tegen Sabic (25 miljoen euro). AnQore en OCI Nitrogen kregen een eis te horen van 2,5 miljoen euro en Borealis van slechts 45.000 euro wegens een fout bij een incidentmelding. Met de geëiste boete tegen Chemelot Site Permit erbij komt het totale boetebedrag op bijna 38 miljoen euro.
De rechtbank doet 30 januari uitspraak.
Directeur afwezig
De zware incidenten gebeurden tussen 2015 en 2017. Het ging met name mis bij onderhoudswerk aan fabrieken. De Chemelot-organisatie ging vrijdag niet in op de feitelijke gebeurtenissen, omdat ze daarin geen enkele rol speelde.
Dat was ook de reden dat Chemelot-directeur Loek Radix niet verscheen in de rechtbank. Hij wilde met zijn afwezigheid nadrukkelijk onderstrepen dat het OM niet bij Chemelot Site Permit moet zijn. De rechtbankvoorzitter noemde termen als 'jammer' en 'teleurstellend' dat er geen verantwoordelijke directeur aanwezig was. Chemelot had wel drie advocaten gestuurd.
Rol provincie
De omgevingsvergunning voor het hele Chemelot-complex is verleend door provincie. Zij is de wettelijke toezichthouder. In het strafproces tegen de Chemelot-bedrijven staat de provincie niet terecht. De officier van justitie heeft wel eens een sneer uitgedeeld naar de kwaliteit van het toezicht, maar voor de rest is de rol van de provincie nauwelijks aan bod geweest.
Aangekondigde controles
De provincie laat de bedrijfscontroles uitvoeren door de Veiligheidsregio Zuid-Limburg, de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) en de Arbeidsinspectie. Jaarlijks worden zo'n 20 bezoeken gebracht aan het Chemelot-complex, schrijft de Veiligheidsregio op zijn website. De controleur: "Onze inspecties kondigen we van tevoren aan, zodat iedereen zich goed kan voorbereiden."
De Zuidelijke Rekenkamer liet eind vorig jaar in zijn rapport een staatje zien waaruit blijkt dat Limburg de enige provincie is waar nooit verrassingcontroles plaatsvinden van het Besluit risico's zware ongevallen (Brzo).
