Jeugdzorg: 'De enige oplossing is het systeem aanpassen'

Verweij is aangesteld om de in financieel noodweer verkerende jeugdzorgorganisatie XONAR gezond te maken. L1 sprak met hem.

Gemeenteraden hebben de afgelopen maanden met chagrijn ingestemd met het herstelplan waar een prijskaartje aan hing van 8 miljoen. De strakke voorwaarden die de gemeenten aan de financiering hebben gesteld, maken dat Verweij niet altijd snel kan schakelen. "Er moeten soms wel drie overleggen plaatsvinden voor er wat gedaan kan worden."

Maar het gaat hard met de sanering van de organisatie. "Het vastgoed is verkocht, er is 10 miljoen minder omzet, vrijwel alle zzp'ers zijn eruit en verliesgevende onderdelen zijn afgestoten."

Een beoogde fusie met Mutsaers is van de baan omdat die, net als XONAR, op omvallen staat. Dat werd recent bekend gemaakt. "De jeugdzorg is daarmee in heel Limburg een probleem geworden. Op de korte termijn heeft het niet doorgaan van de fusie met Mutsaers, geen effect. Voor de wat langere termijn is er wel een partner nodig. XONAR heeft geen eigen vermogen, al het vlees is van de botten geschraapt."

"Dat XONAR er zo slecht voor stond, is enerzijds het gevolg van jarenlange bezuinigingen op de sector, anderzijds vanwege de keuzes die XONAR maakte. De aanbesteding heeft de organisatie in een strak pak genaaid. De kwaliteit van de zorg is op orde; dat is te lezen in inspectierapporten. Maar de eisen die er liggen voor bijvoorbeeld de overhead, zijn onhaalbaar. We hebben de organisatie teruggebracht tot het minimaal noodzakelijke en komen op 22 procent, de eis van de gemeenten ligt op 17,8 procent.

De te strenge eisen zijn het meest voelbaar in de specialistische jeugdzorg bij de leefhuizen. Onderdeel van het herstelplan is halvering van de plekken in die leefhuizen. De overige 30 plekken moeten van de gemeente Maastricht eind dit jaar met een positief saldo draaien. Verweij denkt dat hij het wel op orde kan brengen, maar niet binnen de gestelde termijn.

"Ondanks de turbulente tijd is de sfeer goed bij de medewerkers", zegt Verweij. "Een deel wil geen overstap maken naar een andere zorgorganisatie, omdat ze de specialistische zorg niet voor de tarieven willen leveren die gemeenten betalen. Het betekent dat jeugdzorgmedewerkers minder mogen doen dan wat ze nodig achten. We doen niet mee aan deze verdere verschraling."

In de verkiezingsprogramma's komt jeugdzorg mondjesmaat aan bod. NSC, SP en PvdA/GL vinden dat de specialistische jeugdzorg bij gemeenten weg moet en terug moet naar provincie of het Rijk. Daar kan Verweij zich wel in vinden.

Andere onderwerpen zijn het verlengen van jeugdzorg naar 23 jaar en het invoeren van een eigen bijdrage. Volgens Verweij kunnen deze twee maatregelen goed werken als de jeugdzorg terecht komt bij jongeren die het echt nodig hebben. De PvdA/GL wil een jongerenberaad dat een 'zwaarwegend advies' geeft bij hervormingen van de jeugdzorg. Dat lijkt Verweij uitstekend. "Het zou heel fijn zijn als een groot deel van de samenleving met die jongeren in gesprek zou gaan."