Verlof voor gendertransitie: 'Zet het in de cao'

Een van de werkgevers in Limburg die zo'n verlofregeling aanbiedt, is de Universiteit Maastricht.

Personeel dat in gendertransitie zit of van plan is om een geslachtsverandering te ondergaan, kan gebruik maken van het transitieverlof. Mensen hebben recht op maximaal twee weken transitieverlof per kalenderjaar, zo laat de universiteit desgevraagd weten.

Bij de NS is het transitieverlof terug te vinden in de collectieve arbeidsovereenkomst (cao). "Personen die van genderidentiteit willen veranderen, kunnen gedurende een periode van tien jaar in totaal 24 weken volledig betaald verlof toegekend krijgen en opnemen om dit te realiseren", zo laat een woordvoerder weten.

Volgens Kai Jonas, hoogleraar toegepaste sociale psychologie aan de Universiteit Maastricht, sterkt het de werknemer die in transitie zit (of wil gaan) als er iets op papier staat, of als het in de cao staat, zoals bij de NS. "Dan weet je waar je recht op hebt en ga je makkelijker het gesprek aan."

Op welke manier je het transitieverlof gaat aanbieden is nog wel iets waarnaar gekeken moet worden. Het verlof gaan invullen zoals bij het zwangerschapsverlof is moeilijk. "Het zit ingewikkelder in elkaar. Het is niet dat je er een paar weken tussenuit gaat en dat het daarna allemaal is geregeld", aldus de hoogleraar. "Als je bijvoorbeeld van een mannelijke genderexpressie naar een vrouwelijke expressie gaat, heb je misschien een operatie aan je gezicht nodig om zo de typische mannelijke kenmerken te veranderen. Op dit moment wordt deze operatie gezien als een 'schoonheidsoperatie'. De persoon moet hiervoor dan vakantiedagen opnemen, want je kunt geen ziekteverlof krijgen. Op zo'n momenten is een transitieverlof fijn."

Naast eventuele operaties ondergaat de persoon ook een langdurige transitie op verschillende vlakken. "Het is niet dat je zaterdag en zondag even oefent in bijvoorbeeld 'vrouwenkleding' en dat je dan maandag op het werk komt als vrouw. Zoiets heeft tijd nodig. Je hebt op verschillende momenten verlof nodig."

Veel werkgevers zijn bang dat ze een persoon lange tijd kwijt zijn, maar dat is volgens Jonas onterecht. "Je moet niet vergeten dat het om een kleine groep mensen gaat. En als je kijkt naar landen waar al vaker een transitieverlof wordt aangeboden, zoals Noorwegen, zie je juist dat werknemers krachtiger terugkomen. Het is niet dat die mensen maar gewoon thuis willen zitten. Ze willen graag werken."

Bij de meeste andere grote werkgevers in Limburg is er nog geen concreet transitieverlof. Zo ook niet bij Zuyderland, daar is geen beleid over deze vorm van verlof. "Er is zover bekend bij onze P&O-afdeling ook nog nooit een vraag hierover binnengekomen", laat een woordvoerder van het ziekenhuis weten. "Maar mocht deze vraag zich voordoen, kan er gekeken worden hoe dit verlof met de bestaande regelingen mogelijk gemaakt kan worden."

Een woordvoerder van DSM-Firmenich geeft aan dat het bedrijf geslachtsverandering erkent als een bijzondere omstandigheid, waarvoor in goed overleg maatwerkafspraken worden gemaakt. "In onze cao staat dat bijzonder verlof wordt toegekend bij bijzondere omstandigheden en dit geldt ook voor een transitie. Wij geloven dat in volwassen arbeidsrelaties veel in goed overleg kan worden besproken en geregeld, zonder dat een specifieke regeling voor een transitieverlof nodig is. Het is belangrijk om flexibiliteit te behouden en op individuele basis afspraken te maken over de duur en timing van het verlof", aldus de woordvoerder.

MKB Limburg laat weten dat ze nog geen geluiden horen bij de achterban over het transitieverlof. "Op dit moment staat het personeelstekort en het behouden van personeel hoog op de agenda. Maar ik denk dat bij de bedrijven dit gewoon bespreekbaar is", aldus Maurice Dunk van MKB Limburg.

Volgens hoogleraar Jonas is er zeker een begin gemaakt, maar zijn we er nog niet. "Het is goed dat er aandacht voor is. Dat er meer tolerantie komt is hartstikke nodig." Volgens Jonas is het belangrijk dat mensen het kunnen aankaarten bij hun werkgever en dat ze ruimte krijgen voor deze transitie en dat daar dan een regeling voor is waarop ze terug kunnen vallen.