Bewoners met dementie krijgen meer vrijheid

Ze willen hiermee de zogenaamde onvrijwillige zorg tot het minimum beperken.

Guido Biesmans, directeur van Envida doet promotieonderzoek naar de onvrijwillige zorg. Hij vertelde er vrijdagavond over in L1mburg Centraal op L1 televisie. "Onvrijwillige zorg is zorg waartegen de bewoner zich eigenlijk verzet en die hij of zij niet wenst", zo legde Biesmans de term uit. Als voorbeeld gaf hij: "Het kunnen hele eenvoudige dingen zijn. Iemand die in een rolstoel zit en wordt aangeschoven aan tafel en vervolgens wordt de rem op de rolstoel gezet waardoor die persoon nergens meer naartoe kan. Een ander voorbeeld wat je vaak ziet is dat mensen die bij ons komen wonen voorafgaand in een gesprek aangeven wat ze graag willen eten of drinken en dat ze dit vervolgens elke dag krijgen. Terwijl wij graag zien dat dit elke dag aan de bewoner wordt gevraagd om de behoefte even te peilen."

Meer maatwerk leveren is dan een manier om meer vrijheid te creëren voor bewoners door de persoon te leren kennen. De onvrijwillige zorg is er echter ook om de veiligheid van de bewoners te garanderen wanneer iemand een ommetje wil gaan maken of zijn medicijnen niet wil nemen. "Leven is niet zonder risico, ook niet binnen een verpleeghuis. Bij mensen met dementie is het altijd een dilemma tussen veiligheid en vrijheid. Wij hebben gezegd: onze ambitie is om de bewegingsruimte voor mensen met dementie te vergroten. De vrijheid gaat bij ons boven veiligheid en natuurlijk zijn er altijd risico's", legt Biesmans uit. Bij Envida wordt met elkaar in gesprek gegaan hoe ze die risico's kunnen voorkomen of verminderen en wat de mogelijkheden zijn. "Als mensen graag naar buiten willen en willen wandelen, dan gaan we kijken of dat kan en onder welke voorwaarden. De techniek staat voor niets tegenwoordig, we hebben gps-trackers en daarmee mogen mensen naar buiten en dan weten we altijd waar een bewoner zich bevindt."

Het zijn mensen die eerder op een gesloten afdeling zaten. In woonzorgcentrum Lindehoven in Maastricht mogen deze mensen met een gps-tracker naar buiten. Zoals ook bewoonster Desiré Geraerts. Zij heeft de vrijheid om ook naar buiten te gaan. "Ik heb hier zolang op gewacht", vertelt ze. Geraets kan niet te ver van haar woning komen. Ze wordt van binnenuit in de gaten gehouden. Maikel Drossaerts, verpleegkundige bij Envida, legt uit: "Binnen een bepaalde straal kan deze mevrouw vrijuit bewegen, komt ze buiten die straal dan krijgen we een melding. We kijken dan eerst wat gaat mevrouw doen, draait ze om of gaat ze toch verder buiten die straal? Zo ja, dan gaan we even kijken of alles goed is." Geraets kan door de gps-tracker nu naast wandelingen ook met een doel op pad gaan zoals naar het gebouw van de buren om te eten en te kaarten.

Mogelijk heeft de demente bewoonster niet het besef dat haar vrijheid omgeven is door risico's, maar die worden bewust genomen. Drossaerts: "We zien een gedragsverandering bij bewoners die meer vrijheid krijgen. Bewoners die vaak onbegrepen gedrag vertonen, probleemgedrag binnen de woonvorm. We zien daarvan een afname als ze wat meer vrijheden krijgen." Dat beaamt ook Biesmans. "Als je iemand iets wil en je ontzegt hem iets dan kun je erover praten, maar met mensen met dementie is dat niet altijd even makkelijk. We proberen zoveel mogelijk die behoefte goed te peilen, wat wil een bewoner en wat zien wij en gaan dan het gesprek met bewoners en hun familie aan." De meeste familieleden vinden het wel even spannend als moeder of oma opeens naar buiten mag, maar zijn wel positief. "Nu hebben we het over de zorg over iemand die je heel dierbaar is en dat draagt bij aan het draagvlak."

Of dit de standaard manier van werken in de zorg wordt met alle tekorten op gebied van personeel en het aantal mensen met dementie dat alleen maar toeneemt, is nog maar de vraag. Biesmans: "We zullen keuzes moeten maken in de ouderenzorg en het anders moeten organiseren. De zorgvragen van vandaag zijn niet de zorgvragen over tien jaar. Het zijn mensen met een andere achtergrond, sociaal maatschappelijk, mensen opgegroeid met techniek en mensen die hun eigen regie willen hebben. Er is niemand die zegt 'ik kijk ernaar uit om op mijn 80e of 85e naar een verpleeghuis te mogen' hoe mooi het daar ook is en hoe goed de zorg daar ook is, iedereen wil zo lang mogelijk thuis blijven wonen. En daar zijn we als Envida op in aan het zetten: zo lang mogelijk achter je eigen voordeur blijven wonen en techniek zal daar voor een deel in gaan helpen."