Spontaan het werk neerleggen? Vier vragen over stakingen
23 mei, 11:47 • 2 minuten leestijd
Werknemers die het werk spontaan neerleggen, gesprekken met vakbonden en wederkerende (wilde) stakingen: afgelopen maand werd er veel bericht over de staking bij VDL Nedcar.
Maar wat houdt zo'n (wilde) staking eigenlijk precies in? En kunnen werknemers voor altijd blijven staken als ze er niet uitkomen?
Vier vragen over stakingen:
1. Wat is het verschil tussen een georganiseerde staking en een wilde staking?
Stakingen komen voor als er arbeidsconflicten zijn tussen werkgever en werknemer. Daarbij gaat het meestal over verbetering van de cao of arbeidsvoorwaarden. Als het onder leiding van een of meerdere vakbonden of belangenorganisaties wordt uitgevoerd, is het een georganiseerde staking. Maar het komt ook wel eens voor dat een staking spontaan wordt ondernomen, zonder dat de vakbonden daarbij betrokken zijn. Dat gebeurde bijvoorbeeld begin mei bij VDL Nedcar. Dan is er sprake van een wilde staking.
2. Welke rechten heeft een werknemer bij een (wilde) staking?
Meedoen aan een staking is iets anders dan werkweigering. Daarom mag je dan niet worden ontslagen. De werkgever mag ook geen andere straffen geven, zoals salarisverlaging of het inhouden van vakantiedagen.
Een stakende werknemer heeft echter geen recht op loon; de werkgever is niet verplicht de staker door te betalen. Bij een georganiseerde staking hebben werknemers die lid zijn van een vakbond wel de mogelijkheid om een stakingsuitkering aan te vragen. Dit is het geval bij stakingen van langer dan één dag. Bij een wilde staking is er ook geen vervangende sociale uitkering, maar het komt regelmatig voor dat een vakbond achteraf alsnog een staking steunt.
3. Mag je altijd staken?
Ja, in principe wel. Het recht op staken staat opgenomen in het Europees Sociaal Handvest (ESH). Daarin staat dat je als werknemer mag staken als werkgevers en vakbonden het niet eens worden over de inhoud van de cao.
De Hoge Raad heeft wel een voorwaarde geformuleerd voor het recht op staken: de staking moet ‘redelijkerwijs kunnen bijdragen aan de doeltreffende uitoefening van het recht op collectief onderhandelen’. De rechter kan een staking verbieden of beperken wanneer dat in het concrete geval maatschappelijk gezien dringend noodzakelijk is. Stakingen kunnen dan worden verboden omdat deze te veel schade en risico’s met zich brengen.
Let wel: collega's die wél willen werken moeten goed hun werk kunnen uitvoeren. Daarnaast mogen stakers geen vernielingen aanrichten of geweld gebruiken.
4. Wat als je er samen niet uitkomt? Mag je eeuwig blijven staken?
Als de werkgever, werknemer en vakbonden er niet uitkomen, kunnen zij besluiten om door te staken. Dat kan soms wekenlang duren: dagen achter elkaar of af en toe een dag staken.
