Flessenpost en wegwerpaanstekers: de Maas blijft verrassen

Op de tentoonstelling Stroomafwaarts in Roermond is te zien dat al die spullen een verhaal vertellen over de tijd waarin ze gebruikt zijn.

Dieren en mensen leven sinds jaar en dag langs de Maas. De rivier was en is belangrijk; voor het drinkwater, om je te verplaatsen en om handel te drijven. Per ongeluk of opzettelijk raken spullen te water en worden ze meegevoerd om stroomafwaarts weer aan te spoelen. In het Historiehuis in Roermond is op de tentoonstelling Stroomafwaarts te zien wat er in de omgeving van die stad in en langs de Maas gevonden is.

De tentoonstelling begint bij archeologische vondsten die we als historisch waardevol beschouwen, zoals een slagtand van een mammoet, een Spaans zwaard, een slavenboei waarin mensen vastgebonden werden en een Romeins altaarsteen. Veel van die objecten zijn door baggermolens uit het water gehaald tijdens de grindwinning.

Praktisch iedereen ziet wel het museale belang in van die oude vondsten. Voor recentere spullen is dat al minder vanzelfsprekend. Restanten van vliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog werden in de decennia na de bevrijding meestal gewoon weggegooid. Conservator Dwayne Beckers over tentoongestelde onderdelen van een Britse bommenwerper die in 1941 tegen de Maasbrug bij Buggenum is gevlogen: "Die zijn 2021 boven water gekomen bij opruimingswerkzaamheden van munitie. We zien het nu als bijzondere objecten die ons een verhaal vertellen."

Nog opmerkelijker zijn de hedendaagse spullen die als afval gezien worden: schoenen, wegwerpaanstekers en plastic flessen. Beckers: "Veel van die voorwerpen kun je naar een plek van herkomst traceren. Een goed voorbeeld zijn boterkuipjes die tijdens de overstroming van 2021 wegspoelden uit een fabriek in België en plastic wegwerpbekertjes van een brasserie aan de grens met Frankrijk."

Vooral de overvloed van hedendaags spul is opvallend. In een vitrine liggen 1500 wegwerpaanstekers en tientallen schoenen. Nog maar een fractie van wat er gevonden is. "Het is spul dat sneller wegspoelt omdat het lichter is dan de oude voorwerpen. Maar de omvang geeft ook aan dat we steeds meer dingen willen hebben. En het is maar de vraag of we dat allemaal echt nodig hebben. Bedrijven zijn uit op winst maken er wordt ons steeds meer aangesmeerd. Dat is goed te zien aan de omvang van flacons vloeibare zeep. In de jaren veertig waren dat bescheiden flesjes die alleen maar in grootte zijn tegenomen."

Aanstekelijk is de klassieke flessenpost. In een vitrine ligt een plastic flesje met een opgerold briefje. De inhoud is onbekend: "We weten echt niet wat er op staat" zegt Beckers. Stel dat het een noodkreet is? "Laten we hopen van niet. Er worden heel veel van dit soort flessen met briefjes gevonden en er is nooit sprake van een noodgeval" aldus Beckers.

De tentoonstelling Stroomafwaarts is vanaf 16 april gratis te bezoeken in het Historiehuis in Roermond.