Theo Bovens: 'KDW ongeschikt in stikstofdiscussie'

"Die 'kritische depositiewaarde' die nu in de wet staat, is een meetinstrument dat gewoon niet goed functioneert", zegt Bovens in het programma AvondGasten Europa.

De kritische depositowaarde is de hoeveelheid stikstof die maximaal in een gebied mag neerdalen. De KDW speelt een belangrijke rol in het verlenen van vergunningen. Bovens komt met zijn kritiek op een moment dat ook werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland oproepen tot een aanpassing van de stikstofregels. "Ons land zit op slot", zeggen de voorzitters in een brief aan stikstofminister Christianne van der Wal.

Als voorman van het CDA in de Eerste Kamer speelt Bovens de komende maanden een belangrijke rol in de koers van de christendemocraten in de Senaat. Het kabinet moet bepalen of er steun gezocht wordt in het stikstofdossier bij GroenLinks en PvdA of BBB.

Volgens Theo Bovens is de discussie over stikstof zo technisch geworden dat veel mensen de relatie niet meer zien tussen de meetsystematiek en de staat van de natuur. "Daarom is er zo'n kloof tussen de Haagse werkelijkheid met die meetinstrumenten en datgene wat een boer in het land ziet gebeuren om zich heen. Dat is een grote kloof. Dus als je een ander instrument kunt vinden waar je die bruggen mee kunt slaan, graag. Meteen doen."

Bovens staat niet alleen in zijn kritiek op het gewicht en de relevantie van de KDW als ijkpunt. Ook Remkes was in zijn rapport (2022) zeer kritisch over de rol van de KDW. Als reactie op het rapport besloot het kabinet te zoeken naar een alternatief om de staat van de natuur te bepalen. Die nieuwe meetsystematiek moet dan wel stand houden voor de rechter.

"Die juridische haalbaarheid is ook heel belangrijk in Brussel", zegt Clara van de Wiel, EU-correspondent van NRC, in het programma AvondGasten Europa. "Maar het is absoluut waar, er is flexibiliteit in die Habitat-richtlijn. In Brussel is er zeker ruimte om te bespreken wat er wel mogelijk is. Het probleem is dat Nederland in de afgelopen decennia al heel vaak gebruik heeft gemaakt van de bestaande geitenpaadjes. Dus Brussel wil best nog een keer uitleggen dat die er zijn, maar ze benadrukken ook heel erg dat het stikstofniveau eerst naar beneden moet."

Frans Timmermans reageerde heel welwillend op het verzoek van Caroline van der Plas om uit te leggen hoe de Europese regels werken. "Nederland kan de doelen alleen bereiken met het uitkopen van boeren en de vergroening van de landbouw", zegt Timmermans tegen de NOS. "Laten we daar nou heel veel in investeren. We moeten vooral de jonge boeren een perspectief op de toekomst geven."

Het Nederlandse kabinet was in mei 2022 in Brussel voor een toelichting op de stikstofregels. Uit de notulen van dat gesprek is op te maken dat het kabinet inzette op een reductie van de veestapel met 30 procent. Dat zou tijd kosten, waarbij de vraag aan commissaris Sinkevicius gesteld werd hoe Nederland toch al zou kunnen bouwen aan huizen, infrastructuur en energietransitie-projecten. De commissie wees de vier Nederlandse ministers op de 'flexibiliteitsmechanisme in de Habitat-richtlijn'.

"Je moet weten hoe je die notulen moet lezen", aldus Clara van de Wiel. "Het is belangrijk om te benadrukken dat Brussel niet alleen maar rechtlijnig en hard hamert op de regels. Als er nou echt heel zwaarwegende belangen zijn, dan kun je gaan bouwen, ook als je over die grens heen gaat. Maar Nederland heeft die grenzen al opgezocht."