Indirect stemmen voor Eerste Kamer: hoe zit dat?

Hieronder leggen we dat uit.

Tijdens de huidige Provinciale Staten verkiezingen kunnen Nederlanders direct de provinciale volksvertegenwoordigers kiezen: de Statenleden. Vervolgens kiezen de leden van de Provinciale Staten de leden van de Eerste Kamer. Dus als je stemt voor de Provinciale staten, telt je stem eigenlijk dubbel, ook voor de Eerste Kamer. Dit systeem noemen we getrapte verkiezingen. De twaalf Provinciale Staten treden vervolgens als één kiescollege op voor de Eerste kamer.

Niet elk Statenlid heeft een even zware stem. Dit komt doordat aan de stem van een Statenlid een bepaalde 'stemwaarde' wordt gegeven, die afhangt van het aantal inwoners van de provincie. Van Statenleden uit provincies met veel inwoners telt de stem zwaarder, op basis van evenredige vertegenwoordiging. Dit noemen we de stemwaarde.

Limburg heeft 47 zetels. De rekensom gaat als volgt: Het aantal inwoners gedeeld door het aantal Statenleden x 100. Daar rolt een aantal punten uit. Om een zetel in de Eerste Kamer te krijgen waren er vorig jaar rond de 2200 punten nodig.

Anders dan bij een districtenstelsel maken regionale partijen zo dus ook kans gekozen te worden voor de Eerste Kamer. "Op het moment dat de lokale partijen het goed doen, krijgen deze ook meer stemmen voor de Eerste Kamer," vertelt Ton Raven van de regionale Onafhankelijke Senaatsfractie (OSF). Als Geleender is hij senator voor die partij. "En bij ons regionale partijen is het: 'wie stelt zich kandidaat voor de Eerste Kamer?' Dan komt er een kandidatenlijst. In de samenwerking van de regionale partijen zullen dat ongeveer acht verschillende lijsten zijn waarop gestemd kan worden."

Bij het getrapte verkiezingsstelsel wordt ervan uitgegaan dat Statenleden stemmen op leden van hun eigen partij in de Eerste kamer. De kiezer kan in die zin dus niet rechtstreeks beïnvloeden. "Je moet erop vertrouwen dat als jij een stem uitbrengt op een partij dat deze ook daadwerkelijk op die partij voor de Eerste Kamer gaan stemmen. Dat gebeurt meestal, maar kan ook afwijken", bevestigt Ton Raven. Het kan best zijn dat een partij alsnog op een andere partij stemt. "Dat heeft D66 geloof bij de vorige verkiezingen in Brabant gehad. Op basis van de provinciale verkiezingsuitslag hadden ze op meer zetels gerekend, dan dat ze uiteindelijk kregen."