Maagverkleining bij jongeren: moet dat kunnen?

Maagverkleinende operaties zijn op dit moment niet toegestaan in Nederland bij jongeren onder de 18 jaar.

Obesitaschirurg François van Dielen wil daar verandering in brengen. Hij wijst op de positieve resultaten van maagverkleinende operaties bij jongeren in het buitenland. Om de Nederlandse autoriteiten te overtuigen van de mogelijke gezondheidswinst, begon het Maastrichtse UMC+ samen met de Veldhovense collega's de TEEN-BEST studie.

De 17-jarige Laura Punt onderging voor de studie in juni 2022 een operatie waarbij 70 procent van haar maag werd weggenomen. Door die zogenaamde 'gastric sleeve'-operatie kan Punt minder eten. Dat leidt tot een forse gewichtsafname, maar heeft ook een aantal praktische nadelen. Zo moet Laura het eten en drinken bijvoorbeeld altijd scheiden. De maagverkleining leidt ook tot een tekort aan vitaminen en mineralen, die Laura compenseert door het slikken van supplementen. "Toch ben ik ontzettend blij dat ik het gedaan heb", zo zegt Laura.

Ze wordt begeleid door het Maastrichtse COACH, een van de vijf expertisecentra in Nederland op het gebied van overgewicht bij jongeren. Het Centre for Overweight Adolescent and Children's Healthcare kwam op het netvlies bij Laura toen ze diep in de put zat. "We waren in Italië tijdens de coronatijd. Ik schaamde me hoe ik eruit zag, ik was het echt zat. Er moest iets gebeuren. Ik heb een mailtje gestuurd naar COACH, omdat ik zag dat ze een studie hadden gedaan met jongeren. Twee dagen later kreeg ik bericht dat ze mij wilden helpen. Ik was al negen jaar bezig met afvallen. Van diëtisten, sportcoach, een kliniek en acapunctuur tot een virtuele maagband onder hypnose. Ik had last van mijn gewrichten, van mijn knieën, enkels en schouders. Op school werd ik veel gepest, het ging gewoon niet goed met mij."

"Het overgewicht begon toen ik een jaar of negen was. In het begin was het vooral emotioneel eten. Mijn ouders gingen scheiden, en mijn opa's en oma's zijn in die periode overleden. Allemaal tegelijk. Het voornaamste bij mij was wel dat ik werd buitengesloten als kind. In de pauzes mocht ik niet meedoen omdat ik te dik was."

"Ik werd geopereerd op 29 juni 2022. Sindsdien ben ik in acht maanden bijna 50 kilo afgevallen. Van 130 kilo naar 86,5. Dat is heel goed gedaan, ik had geen complicaties. Ik heb niet echt een streefgewicht, ik wil vooral naar een gezond BMI gaan. Dat ligt bij mij rond de 73 kilo. Ik zit vooral veel beter in mijn vel. Ik durfde mezelf niet te vertonen, ik durfde soms niet naar school toe te gaan. Nu sta ik soms op en heb ik er gewoon zin, lekker naar school. Sommige scholieren herkenden me niet meer, die moesten twee keer kijken. Jongeren die voorheen niks tegen me zeiden, maakten een praatje met me. Maar vooral vriendinnen die op me afspringen en zeggen 'wat zie je er goed uit, ik ben zo trots op je'. Ik ben dan wel dezelfde persoon als een jaar geleden, maar zij zagen ook dat het niet goed met me ging. Zij zien nu ook een Laura die meer straalt en die zelfverzekerder is geworden."

Punt doet ondertussen ook mee aan wedstrijden deadliften, waarbij ze een zwaar gewicht van de grond tilt. "Ik deed het wel, maar ik durfde niet mee te doen aan wedstrijden. Mijn knieën konden ook de grote gewichten niet aan, omdat ik zelf zo zwaar was. Nu lift ik 100 kilo. Dat is leuk. Met de wedstrijden kan ik eindelijk een keer een gewicht tillen dat meer is dan ik zelf weeg."

De vraag of jongeren gebruik kunnen maken van deze zogeheten bariatrische chirurige ligt zeer gevoelig in Nederland. Kinderen die mogelijk in aanmerking komen voor een maagverkleining worden voorafgaand aan een ingreep intensief gescreend en begeleid door deskundigen in Maastricht. "Een jongere kan namelijk niet zomaar meedoen aan de studie", vertelt hoogleraar en kinderarts prof. dr. Anita Vreugdenhil van het Maastrichtse universiteitsziekenhuis. "Er is een strenge selectieprocedure aan verbonden. Een jongere kan alleen worden doorverwezen door een kinderarts in een expertisecentrum als alle relevante behandelingen zijn geprobeerd en weinig effect hebben gehad. Onze experts bij COACH beoordelen of iemand geschikt is om de ingreep te ondergaan. Groen licht volgt pas als er ook een positief besluit is van een landelijk platform dat bestaat uit een team van deskundigen, waaronder een kinderarts, chirurg, psycholoog en diëtist."

Laura vindt het ook een moeilijk dilemma. Ze is zelf veel gelukkiger geworden na de ingreep, maar heeft ook goed zicht op de forse impact van de operatie en de mogelijke complicaties. "Ik snap de discussie zeker. Het is een hele ingreep, zo moeten jongeren er zeker niet over denken. Je moet wel echt alles hebben gedaan qua coachen en dieet en opnames om voor de operatie in aanmerking te komen. Er kunnen complicaties zijn, je moet zes keer op een dag kleine porties eten. Het drinken en eten moet gescheiden, dat kan niet meer bij elkaar. Dat is geen gemakkelijke keuze. Na de operatie heb ik nog een traject van vijf jaar aan nazorg in Maastricht, waarin ik onder meer contact houd met diëtisten en psycholoog."

Een dag na ons interview wordt Laura 18. Ze stapt de volwassen wereld in vanuit een metamorfose. "Het gaat echt heel goed met me nu. Fantastisch gewoon. Ik ben echt heel blij."