Gipsen oefenkunst te zien in Bonnefanten

In dat jaar werd in Maastricht de Stadsteekenschool geopend: de eerste kunstopleiding in de stad waar professionele leraren onderwijs gaven. Zij schaften gipsen beelden aan: replica’s van beroemde kunstvoorwerpen, vooral uit het antieke Rome en Athene. Die beelden worden nog steeds gebruikt.

In totaal hebben de opeenvolgende Maastrichtse kunstopleidingen in de afgelopen twee eeuwen vijfhonderd gipsen beelden aangeschaft. Ze dienden als lesmateriaal en vormen de zogenoemde gipsotheek. Een selectie van tweehonderd beelden is nu te bewonderen in het Bonnenfantenmuseum.

Het is een bijzonder gezicht: rekken gevuld met gipsen handen, voeten en hoofden. Maar ook complete replica's van antieke beelden; de collectie gipsen beelden van de Stadsteekenschool en haar opvolgers. In de twintigste eeuw stond de kunstopleiding bekend als Academie voor Beeldende Kunsten, sinds 2021 is dat veranderd in Maastricht Institute of Arts.

Dat al die beelden bewaard zijn gebleven, is op zich al bijzonder. De meeste kunstopleidingen vonden het natekenen van gipsen beelden vanaf de jaren ’70 van de vorige eeuw gedateerd. In Maastricht wordt er nog steeds mee gewerkt in het onderwijs.

Marjan Melkert is conservator van de gipsotheek en ze is met name bijzonder gesteld op twee engelfiguren die bewijzen dat het om gebruiksmateriaal gaat. De engeltjes staan naast elkaar tentoongesteld in de torenkamer van het Bonnefanten. “Bij een verdwenen vleugel steken alleen nog de ijzeren draadjes over waarmee ze ooit bevestigd waren. Bij de andere engel is het schedeldak deels verloren. Dat maakte ze aandoenlijk en toegankelijk”, aldus Melkert.

Twee eeuwen hebben studenten de beelden in klaslokalen nagetekend. Oud student Hub Claessens begon in 1970 op de academie. "Je moest aan de slag met houtskool, met een veer en kneedgum. En dan was je wel een week bezig om zo’n beeld na te tekenen.”

Andere kunstacademies gooiden de gipsen beelden bij het oud vuil, maar dat deden ze in Maastricht niet. Marjan Melkert: "In Maastricht is dit behouden gebleven omdat mensen er de waarde van inzagen. Die bedachtzame houding werpt nu zijn vruchten af, want wij werken er nog steeds mee."

De tentoonstelling van de gipsenbeeldencollectie is nog het hele jaar te zien in het Bonnefanten in Maastricht.