'Nederland lag als laatste dwars op Europese top Maastricht'

Protest op het Vrijthof tegen het Verdrag van Maastricht, 1992. © Jean-Pierre Geusens
Nederland verzette zich in 1991 samen met Groot-Brittannië als laatste tegen een Europees akkoord in Maastricht. Dat zegt de Portugese oud-premier Cavaco Silva, die de ondertekening van het Verdrag van Maastricht in 1992 leidde.
Cavaco Silva doet zijn uitspraken in de L1-documentaire "De Erfenis van het Verdrag van Maastricht". Daarin kijkt de voormalig premier en president terug op de onderhandelingen die leidden tot het Verdrag van Maastricht, deze maand exact dertig jaar geleden. Cavaco SIlva leidde de vergadering in het Maastrichtse gouvernement, omdat Portugal voorzitter was van de Europese Unie op het moment van ondertekening.

Dwarsliggers
Cavaco Silva kreeg een hoofdrol, doordat een eerste Nederlandse voorstel in september 1991 geen steun kreeg van de Europese lidstaten. Dat vergrootte de druk op de onderhandelingen tijdens de Europese Top in Maastricht in december 1991. "Twee weken voor de top had ik minister-president Ruud Lubbers uitgenodigd op de Nederlandse ambassade in Brussel. Daar gaf ik onze bezwaren tegen het Nederlandse voorstel", zo vertelt Cavaco Silva. "Ik kende Lubbers goed, omdat ik zijn promotor was geweest voor het eredoctoraat van de Universiteit Tras-os Montes e Alto-Douro. En Lubbers vierde altijd vakantie in het noorden van Portugal. Die vriendschap maakte het gesprek gemakkelijker, maar het had geen invloed op de uitkomst."
"Op die Europese Top in Maastricht bereikten de onderhandelingen een dramatische climax. Portugal, Griekenland, Ierland en Spanje eisten een cohesiefonds bij de oprichting van de Europese en Monetaire Unie. Die opstelling creëerde onenigheid, vooral met de felste tegenstanders Nederland en Groot-Brittanie. Maar we gaven niet toe. Uiteindelijk is dat solidariteitsfonds er gekomen en bereikten we een akkoord."
Historisch verdrag
Met het Verdrag van Maastricht veranderde de Europese Gemeenschap in een Europese Unie. Maastricht werd het meest bekend - en berucht- door de oprichting van de Economische en Monetaire Unie, met de introductie van de euro als gezamenlijke munt. Maar in Maastricht werd ook de basis gelegd voor een gemeenschappelijk buitenlands beleid en integratie op juridisch vlak, zoals bijvoorbeeld het asielbeleid. Dat gebeurde vooral onder druk van de internationale ontwikkelingen met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. "Na de val van de Berlijnse Muur was de druk op de regeringsleiders immens. We moesten tot een nieuw akkoord komen over een vergaande integratie van de Europese Unie. In 1988 werd in Hannover besloten om een commissie in te stellen onder voorzitterschap van Jacques Delors die een Economische en Monetaire Unie moest onderzoeken. Juist door de val van de Muur kregen de resultaten van die commissie een grote urgentie. Zo loopt er een directe lijn van de val van de Berlijnse Muur naar het Verdrag van Maastricht ."

Karakteristiek Maastricht hielp
De geografie van de stad Maastricht speelde volgens Cavaco SIlva een rol in het bereiken van het akkoord. De delegaties lagen relatief dicht bij elkaar, wat het informeel onderhandelen vereenvoudigde. Bovendien denkt Cavaco Silva dat de Franse uitstraling van de stad hielp in het creëren van een sfeer waarin belangrijke landen zich thuisvoelden. "Door de hectische onderhandelingen had ik zelf in december 1991 nauwelijks tijd om de stad goed te leren kennen. Ik herinner me vooral Chateau Neercanne goed, dat vond ik van een ongekende schoonheid. Toen ik in februari terugkeerde om de ceremonie voor de ondertekening van het Verdrag voor te zitten, had ik meer tijd. We wandelden langs de Maas, prachtig was dat. Maastricht heeft een indrukwekkende historische en culturele rijkdom. Dus het is heel goed mogelijk dat die sfeer heeft geholpen bij het accepteren van concessies en het bereiken van een akkoord".

Universiteit Maastricht en Universidade Católica

Dertig jaar nadat Cavaco Silva als voorzitter in het gouvernement de ondertekening van het Verdrag leidde, krijgt hij als alumnus opnieuw te maken met de Limburgse hoofdstad. "Ik heb nog nieuws dat ik graag zou delen", zo vertelt Cavaco. "Zelf ben ik nog betrokken bij de Universidade Católica in Lissabon, daar was ik lang hoogleraar economie. We hebben onlangs bij de Universidade Católica een faculteit Geneeskunde opgericht. Die opening is een gevolg van onze samenwerking met de Universiteit Maastricht. Omdat Católica geen openbare universiteit is, moest de Portugese overheid toestemming geven voor die Geneeskunde-faculteit. Dat lukte, vooral door de samenwerking met Maastricht. Dus dertig jaar nadat ik als voorzitter het Verdrag van Maastricht afhamerde, zijn we opnieuw verbonden met elkaar. Nu door de Universiteit Maastricht en de Universidade Católica."
Afbeelding ter illustratie © ANP

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip of opmerking voor de redactie? Stuur ons een bericht via WhatsApp of stuur een mail naar redactie@l1.nl!