'Tegen vloedgolf Valkenburg kun je je niet wapenen'
Het is nagenoeg onmogelijk Valkenburg te beschermen tegen wateroverlast zoals twee weken geleden. Dat zou een te grote wissel trekken op het landschap en het toerisme.
Dat zegt bestuurslid Har Frenken van het Waterschap Limburg. Het waterbeheersysteem van het Waterschap in de Geul en de Gulp is berekend op neerslag die eens in de 25 jaar voorkomt. De hoeveelheid hemelwater van twee weken geleden valt eens in de 250 jaar.
Enorme ophoping
"We hebben vijfhonderd waterbuffers in het Heuvelland, toch is 90 procent van het hemelwater binnen een mum van tijd beneden", legt Frenken uit. "Dat komt onder meer omdat de hellingbossen nauwelijks water vasthouden, doordat de ondergrond steen is. Al dat water trechtert naar de dalen, waardoor je een enorme ophoping krijgt. Als je dat wilt voorkomen, moet je boven in de heuvels meer water vasthouden, of het stroomgebied van de Geul verbreden.
Kabbelend riviertje
Je belandt dan in de eeuwige discussie over het belang van veiligheid versus toerisme, verzucht hij. "Mensen zitten nu eenmaal graag op een terrasje aan een kabbelend riviertje. Dat kan niet meer als je de Geul meer ruimte wilt geven. En dan nog, het Geuldal is volgebouwd. Zeker in Valkenburg zelf is er geen ruimte. En we kunnen het water niet om Valkenburg heen leiden."
Maanlandschap
De andere optie is meer buffercapaciteit in de heuvels creëren. Maar ook dat stuit op bezwaren, zegt de Waterschap-bestuurder. "Je kunt meer waterbuffers aanleggen, maar we willen geen maanlandschap van het Heuvelland maken. Het blijft een enorm moeilijke afweging." Het betekent feitelijk dat bijvoorbeeld horecaondernemers aan de Geul het risico zullen moeten accepteren dat hun zaak bij extreme neerslag onder water kan lopen.
Minder snel naar beneden
Toch zijn er wel degelijk maatregelen mogelijk. Het Waterschap is bijvoorbeeld met boeren in gesprek over de beplanting van akkerbouwpercelen. "Als een akker vol staat, stroomt het water minder snel weg. Zo zijn er meer maatregelen waarmee je kunt zorgen dat het water minder snel naar beneden stroomt."
Die maatregelen kwamen tot nu toe moeilijk van de grond door geldgebrek. Daar ziet Frenken wel een lichtpuntje. Door de overstroming van de Geul staat het probleem bovenaan de agenda, ook in Den Haag. "Burgemeester Prevoo van Valkenburg is bijvoorbeeld heel hard bezig dit onder de aandacht te brengen in Den Haag. Daardoor zal de uitvoering van een aantal plannen wel in een versnelling komen."
Meebetalen
Ook samenwerking met België kan helpen. Waterschap-voorzitter Patrick van den Broeck gaf al eerder aan het bespreekbaar te vinden dat Nederland meebetaalt aan maatregelen in België en Duitsland, die zorgen dat er minder water naar Limburg stroomt. Alle beetjes helpen, zo benadrukt Frenken. "Maar de uitdaging is enorm, en de vraag is of het voldoende zal zijn."
Gesprek
Burgemeester Daan Prevoo is het niet eens met het waterschap en vindt het onverantwoord dat het zo kort na de ramp komt met deze boodschap. "Je kan wel voldoende maatregelen treffen om een dergelijke hoeveelheid water op te vangen, te bufferen en veel geleidelijker af te laten voeren in het Geuldal", zegt hij. Prevoo wil daarover met het waterschap in gesprek.