Theater op locatie: 'Waarom makkelijk als 't moeilijk kan'

"Je krijgt zoveel cadeautjes op zulke plekken."

La Traviata van Opera Compact is vrijdagavond in première gegaan, in een hal op de vierde verdieping van papierfabriek Sappi in Maastricht. Regisseur Sybrand van der Werf is altijd op zoek naar zulke plekken: "Je komt hier ieder dag langs, iedereen kent deze plek, maar je komt hÍer nooit. Hier komt gewoon niemand. En dat is bijzonder, vind ik."

"Ik zoek ook plekken die iets betekenen voor mensen", aldus Van der Werf. "Zo hebben we bij La Traviata sopraan Maartje Rammelloo, die Violetta speelt. Haar vader werkte in de papierfabriek. Ook we hebben iemand in het koor zingen die hier nu werkt. Dat geeft het wat extra's."

Theater op locatie geeft altijd extra uitdagingen. Een plek moet volledig ingericht worden met techniek en faciliteiten voor het publiek, maar toch is het de moeite waard, vindt Van der Werf: "Je krijgt cadeautjes van de ruimte. Er gebeuren hier dingen, die heb ik niet verzonnen. Die ga ik ook niet verzinnen. Die gebeuren pas op het moment dat ik hier ben."

Zoals een vlucht overvliegende vogels tijdens een opera die Van der Werf in 2021 deed in de industriële grindhaven in Born. Of een voorstelling op de Sint Pietersberg in Maastricht waarbij een (gestorven) hoofdpersonage zijn opwachting maakte. "Die komt op, lopend door het gras. Zaten er allemaal vuurvliegjes rond zijn benen. Ja, dat kun je niet regisseren, maar daar word ik heel blij van."

Niet alleen over de plek, maar ook over het stuk zélf of de mensen die eraan meedoen denkt Van der Werf graag buiten de gebaande paden. Zo regisseerde hij bijvoorbeeld eens een ballet voor twee graafmachines, in een grindhaven in Maastricht. Onderdeel van een groter project dat hij daar deed, de landschapsopera.

"Ik zat met die mannen in zo'n schaftkeet. Ik zette eerst de muziek op en toen zeiden ze: Jaja oké, is moeilijk hé, opera. Maar vervolgens ging het over de graafmachines. Wat kun je daarmee? Toen gingen hun ogen open en was het van: 'ja, dat past wel heel goed bij deze muziek als we dit en dit doen. Dat was echt te gek. Zij hadden ook zoiets van: niet alleen komt er iemand van buiten iets doen hier, maar we zijn er echt onderdeel van."

Voor Van der Werf is het geen voorwaarde, theater op vreemde plekken. Maar hij doet het wel vaak. "Het is ook een beetje de sport. Waarom makkelijk doen als het moeilijk kan. Ik vind het ook leuk om het zo te doen. Als het dan lukt, is het ook: Yes!'

Het portret van Sybrand van der Werf zit in de nieuwste aflevering van Cultuurcafé TV. De uitzending is vanaf zaterdag op L1TV te zien.